Kul Himmet’in Hayatı ve Eserleri
Kul Himmet’in Tokat’ın Almus ilçesine bağlı Varzıl/Görümlü köyünde doğduğu bilinmektedir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Tekke-tasavvuf edebiyatında Alevi-Bektaşi inancıyla ortaya konulmuş pek çok şiiri bulunan Kul Himmet’in XVI. yüzyılın ikinci yarısı ile XVII. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir. ‘Menâkıb ül Esrar Behcet ül Ahrâr’ adlı eserde bazı şiirleri kayıtlı olduğuna göre, 16. asırda yaşadığı kuvvetle söylenebilir. İnancından dolayı çileli bir hayat geçirmiş, zindana atılmış olan Kul Himmet’i köylüleri, Bektaşi tarikatının Erdebil Tekkesi’ne bağlı Safeviye koluna bağlar. Köyünde bulunan Şahinli aşireti Kul Himmet’in ocağı olarak kabul edilir. Alevi toplumunda kendisi Kul Himmet adının yanında “Goca Gul Himmet” olarak da anılır.
Şair, şiirlerinde “Kul Himmet” mahlasını kullanmıştır. Kul Himmet’in nefes, destan, düvaz imam ve ağıt gibi ortaya koyduğu türlerden hareketle iyi bir tarikat ve tekke eğitimi görmüş olduğu anlaşılmaktadır. Edebiyat bilgileri, İslam tarihi, evliya menkıbeleri, tarikat kuralları gibi yaşadığı dönemin bütün bilgi ve donanımına sahip olduğu anlaşılan Kul Himmet, yaşadığı dönemin en önemli mutasavvıf şairlerinden biri olarak kabul edilir. Kul Himmet’in ölümüyle ilgili yeterli belge olmamakla beraber, uzun süre kaçak yaşayıp köyünde vefat ettiği tahmin edilmektedir. Bugün, torunlarının da yaşadığı köyünde bir türbesi bulunan Kul Himmet’in söz konusu türbesinden hareketle onun bu köyde normal bir ölümle hayata gözlerini yumduğu kuvvetle muhtemeldir.
Kul Himmet’in şiirlerinde güçlü bir söyleyiş ve etkileyici bir anlatım bulunmaktadır. Alevi-Bektaşi felsefesini ve dinî-tasavvufi düşünce ve kabullerini şiirlerine yansıtmıştır. Şiirlerinde “Allah-Muhammed-Ali” üçlüsünün birliği merkezde yer alır. On İki İmam, Kerbelâ hadisesi, menkıbeler, Bektaşilikle ilgili inançlar, erkân ve âdetler gibi konular da Kul Himmet’in şiirlerinde önemli yer tutmaktadır. Kul Himmet’in şiirlerine yansıyan sanat gücünün yanında, birtakım siyasi girişimleri nedeniyle adı etrafında bazı efsaneler ve rivayetler de ortaya çıkmıştır. Alevi-Bektaşi edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olan Kul Himmet, bazı nefeslerde Şah Hatayi ve Pir Sultan Abdal ile birlikte anılmaktadır. Alevi-Bektaşi edebiyat geleneği içinde Nesimî, Fuzulî, Hatayî, Pir Sultan Abdal, Viranî, Yeminî’nin yanında Kul Himmet’in de yer aldığı yedi büyük şairinden biri olarak kabul edilir. Bazı şiirlerinde Kul Himmet açıkça Pir Sultan’a bağlandığını, onun “kul”u olduğunu ve onun yolunu izlediğini belirtmiştir. Kul Himmet, Pir Sultan Abdal’ın ölümü üzerine yaktığı şu ağıtla Pir Sultan Abdal’a olan sevgisini açıkça göstermektedir: Dâyima Kul Himmet ider niyâzı, Pir Sultan yolundan ayırma bizi, Ol mahşer gününde isteriz sizi, Muhammed önünde câr Hacı Bektaş.
