Atom Nedir?
Evren, atom denen çok minik parçacıklardan oluşmuştur. Atomlar o kadar küçüktür ki, bu cümlenin sonundaki noktaya milyarlarcası sığmaktadır.
Yaklaşık 2.500 yıl önce, Yunan filozofları maddenin yapısını tartışıyorlardı. Atomcular diye bir grup düşünür, maddeyi gitgide küçülen parçalar halinde kesme imkanı olsa, sonunda artık bölünemeyecek kadar küçük bir parçanın kalacağına kabul etmektedirler. Atom sözcüğü ‘ bölünemez’ anlamındaki Yunanca atomos’tan gelir.
İngiliz kimyacı John Dalton, 1803 ile 1807 arasında geliştirdiği maddenin atom teorisinde bu fikirleri işliyordu. İnancı şu yöndeydi: Atomlar yaratılamaz ya da yok edilemez. Bir elementin saf bir örneği hepsi birbirinin aynı atomlar içerir.[1]
Modern Atom Teorisi Nedir?
Dalton’un atom teorisi atomun yapısı hakkında hiçbir şey söylemiyordu. Daha sonra, 1897’de, elektron adı verilen ilk atomaltı parçacık keşfedildi. 1911’de, İngiliz fizikçi Ernest Rutherford (1871-1937) her atomun pozitif yüklü yoğun bir çekirdeği olduğunu keşfetti. 1932’de nötron keşfedildi.
Modern atom teorisine göre atom, proton ve nötronlardan meydana gelen bir çekirdekle onların etrafındaki yörüngelerde dönen elektronlardan oluşur. Nötron ve protonlar elektronlardan 1.800 kat ağırdır. Protonlar pozitif yüklüdür, elektronlar negatif yüklüdür, nötronlar yüksüzdür.
Atomlar ve Elementler
Atomlarda eşit sayıda proton ve elektron vardır. Elektronların negatif yükü protonların pozitif yükünü dengeler. Sonuç olarak atomun bütününde elektrik yükü yoktur.
En basit element hidrojendir. Bir protonu ve bir elektronu vardır; nötronu olmayan tek elementtir. Öteki elementler daha çok sayıda elektron, proton ve nötron içerirler ve hidrojenden daha ağırdırlar. Örneğin alüminyum atomunda 13 proton, 13 elektron ve 14 nötron bulunmaktadır. Uranyum en ağır doğal elementtir; 92 proton, 92 elektron ve 146 nötronu vardır. Uranyumdan daha ağır olan elementler kararsızdır. Çekirdekleri patlayıp, dağılmaktadır. Çünkü protonları bir arada tutan kuvvetler yeterince güçlü değildir ve protonların pozitif yükleri arasındaki itmenin üstesinden gelemez.
Atomun Boyutu
Atom teorileri bilimcilerin, deneylerinin sonuçlarını açıklamak için kullandıkları modellerdir. Atomlar çok küçük olduğu için, kimse onları görmemiştir. Bir santimetrelik bir görüntü elde etmek için atomun 100 milyon kat büyütülmesi gerekirdi. Bir başka problem, atomların çoğunlukla boş hacim olmasıdır. Çekirdeğin bir tenis topu büyüklüğünde olduğu ölçekli bir modelde, elektronlar toplu iğne başı kadar ve tüm modelin çapı yaklaşık 700 metre olacaktır. Çekirdeğin etrafını sarmış negatif yüklü bir bulut gibi davranan elektronların atomdaki konumunu kesin olarak belirlemek mümkün değildir.
[1] İngiliz fizikçi ve kimyacı John Dalton maddenin atom teorisini geliştirdi. Dalton atomların küçük küreler biçiminde olduğuna inanıyordu.
Dalton farklı atomlar için simgeler yarattı. Atomların birleşerek bileşikler oluşturduğunu öne sürüyordu. Dalton’un diyagramlarının bu örneği, iki oksijen atomuyla bir karbon atomunun karbondioksit halinde birleşmesi gösteriyor.
